شاید بارها از این وآن و رسانه ها و سایر منابع خبری از مراسم قالیشویان کاشان شنیده باشید و جمعیتی بیش از نیم میلیون نفر را که از کاشان و اطراف و سایر شهرها برای حضوردر مراسم آمده اند از تلویزیون دیده باشید.آیا از خود پرسیده اید که این مراسم چیست و چه جریانی دارد .مردم برای چه اینقدر بر سر و سینه خود می زنند و چوب به دست یکی از زیباترین مراسمهای سنتی مذهبی بشر را برای 1300 سال پیوسته اجرا می کنند و چه شوقی دارندکه از چند روز قبل در مشهد اردهال گردهم می آیند تا مناسک نمادین قالیشویان هرچه بهتر برگزار شود.مشهد اردهال کاشان در روایات و کتابها به عنوان سرزمین امن الهی معرفی شده و همه نظر خاصی نسبت به این منطقه دارند.حتی سهراب سپهری هم خواست که او را در جوار امام زاده سلطانعلی ابن امام محمد باقر به خاک بسپارند…  

 از کودکی ام به یاد دارم جمعه ی قبل از مراسم جارچی ها در بازار کاشان و محله ها و مخصوصا محله فین بزرگ جار میزدند و ندا می دادند که مردم برای هفته بعد و حضور در مراسم قالیشویان آماده شوند.شاید بتوان گفت که صاحبان اصلی این مراسم اهالی محله فین بزرگ هستند چرا که امامزاده در مسجد آن محل نماز می خوانده و اصلا به دعوت عام بن ناص فینی .امام باقر فرزندش را رهسپار دیار کاشان کرده.دیاری که تمدن آن به 7000 سال می رسد به کاسیها و به تپه های سیلک که به گفته گریشمن مهد تمدن شهرنشینی دنیا بوده.بگذریم و برویم به زمان کودکی ام .آری خانواده های کاشانی از چند روز قبل آماده می شدند تا بتوانند با شکوه هرچه تمام در مراسم قالیشویان شرکت کنند و وسایل مورد نیاز خود را برای اقامتی دو سه روزه در اردهال آماده می کردند …بعضی ها خانه ای و یا اتاقی اجاره می کردند و بعضی ها هم چادری سرپا می کردند و چند روز را تا پایان مراسم آنجا بودند.                                                              

مشهد اردهال

 مشهد اردهال یا مشهد قالی در فاصله 49 کیلومتری غرب کاشان و در مسیر کاشان نراق قرار دارد.دراین مسیر شهرهای نیاسر و نشلج نیز واقع شده که به نوبه خود از طبیعت زیبا و جاذبه های قشنگی برخوردار است .اردهال سرزمینی کوهستانی است در دامنه کوه اردهال که مردم ان سرگرم قالیبافی و زراعت هستند.مزار امامزاده سلطانعلی و شاهزاده حسن در کنار هم و با فاصله ای 800 متری قرار گرفتهو زیارتگاه حضرت سلطانعلی از زیارتگاههای واجب التعظیم است .                                                                                             

 ماجرا از کجا شروع می شود

می گویند مردم فین کاشان قاصدی را به نام عامر بن ناصر فینی به مدینه نزد امام محمد باقر فرستاده بودن و از او درخواست پیشوایی راداشتند.اما فرزند خود سلطانعلی برادر امام صادق را رهسپار ایران و شهر کاشان کرد.امامزاده پس از توقفهایی که در بین راه داشت به کاشان رسید و در محله فین بزرگ ساکن شد و تابستانهابه دلیل گرمی هوا به منطقه اردهال می رفت .چند سالی اوضاع بدین صورت بود تا اینکه امامزاده سلطانعلی از نفوذ زیادی در بین مردم برخوردار گشت و این باعث ترس حاکم اردهال که زرین کفش بارکرسفی نام داشت شد و زرین کفش با دستورارزق والی قم تصمیم به کشتن امامزاده سلطانعلی گرفت و به امام و یارانش در دربند ازناوه حمله می کند و در جنگی 10 روزه که در اوایل مهر ماه بوده است با اما رویارویی می کند که در این جنگی نیروهای امامزاده سلطانعلی بسیاری از افراد دشمن را از بین می برند و در نهایت زرین کفش حیله می اندیشد و چهل تن از زنان و دختران کلجاری را برهنه به میدان جنگ می فرستد که امامزاده عقب نشینی می کندو در پناه سنگی در دربند ازناوه به نماز و دعا می پردازد.در این هنگاه افراد دشمن به امامزاده سلطانعلی و یارانش حمله می کنند و همه را شهید می کنند.خبر شهادت به مردم کاشان و محله فین می رسد.مردم فین کاشان چوب و چماق به دست راه می افتند و به منطقه می رسند و دشمنان را نابود می کنند و امامزاده سلطانعلی را در قالیچه ای میپیچند و در نهری کنار شاهزاده حسین غسل داده و سرو سینه زنان در حالی که چوب و چماق به دست دارند در اردهال به خاک می سپارند و هرساله در سالروز شهادت امامزاده سلطانعلی.جمعه دوم مهرماه به اردهال می روند و مراسم سالگرد را اجرا می کنند.                                                                   

مراسم در حال حاضر

 دومین جمعه هر ماه سال بزرگان فین در حرم امامزاده قالی متبرکه را از بزرگان روستای خاوه (یکی از روستای اطراف )تحویل می گیرند.قالی را با شور و حال وصف ناپذیری از صحن صفا به سوی نهر تاریخی شاهزاده حسین حرکت می دهند .در ان مکان اهالی فین با چوب دستهایشان آب نهر را به قالی می پاشند،سپس از مسیر دیگری قالی رابا شور و حال سابق به صحن فینی ها می آورند و آن را به بزرگان تحویل می دهندو آنان قالی را در محفظه ای تا سال بعد نگاه می دارند .مسگرهای کاشان هم ده روز مانده به مراسم قایشویان ،مراسمی بر پا می کردند که در آن بازار را تعطیل کرده و به یکدیگر و هر کسی که از آن جا عبور می کرد آب می پاشیدند .بعد از آن طی مراسمی به سوی چشمه سلیمانه فین می رفتندو چند روز بعد از این ماجرا آنان نیز همراه با سایر مردم برای انجام مراسم قالیشویان عازم مشهد اردهال می شدند .درباره مراسم قالیشویان مشهد اردهال یک بهانه کافی ست و آن اینکه مردم آن را برپا می کنند و این اصل است .نگرانی من در این است که اگر مراسم را دستکاری کنیم ،ساختار آن زایل می شود .در ایران امامزاده زیاد داریم ،ولی شاید مهمترین علت اهمیت امامزاده اردهال این است که هر انسانی خودش را در آن می بیند.به راستی چگونه قول هزاران زن و مرد و پیر و جوان اردهالی را قبول نکنیم و سعی کنیم به انواع بهانه ای پژوهشی متوسل شویم .ماجرا روشن است ،مردم احتیاج دارند که ارتباط خود با منبع نور را حفظ نمایند.از این رو امامزاده دعوت می کنندتا به آن مکان بیایند.امام محمد باقر(ع)هم پسرشان را به آن منطقه می فرستند ،طبیعی است که حکام وقت امامزاده را به به شهادت برسانندغافل از این که او را جاودانه کرده اند.چرا مردم هنوز قالی را می شویند ؟!در واقع مردم قالی را نمی شویند،بلکه زمین را تطهیرمی کنند .مردم می خواهند بگویند ما امام زاده را دعوت کردیم ولی عده دیگری از ما ایشان را شهید کردند.در واقع آنان به این وسیله هر ریا و دروغ تبری می جویند .آنها از کشتن امام حسین(ع)تبری می جویند و می خواهند این ننگ را از زمین پاک کنند.                                                                                                                                                              

  نزدیک به دوازده چوبدار در صحن شاهزاده حسین گرد هم می آ یند و چوبهایشان را در هوا تکان میدهند و اشعار مذهبی می خوانند. به مرور اهالی فین با چوبهایشان برای شرکت در مراسم جمع می شوند.فین ها وارد صحن صفا می شوند و با سر دادن ندای حسین حسین به خونخواهی امام زاده می پردازند.وقتی میزان نفراتبه حد نصاب زسید هیأت امنا گزارش هایی را در ارتباط با تعمیرات و سایر اقدامات عمرانی صورت گرفته به مردم ارائه می کنند.پس از قرائت گزارش ها ،برنامه لغت نامه و مرثیه خوانی انمجام می شود و بعد از ان مراسم قالیشویان آغاز میشود.تعریف لغت نامه :از افرادی که مورد لعن قرار می گیرند یکی چراغ کوش کرمه است ،وی همان زرین کفش است که امام زاده را به شهادت رساند او بعد از کشتن حضرت به روستایی گریخت و به خانه پیرزنی رفت،چراغ خانه او را خاموش کرد و در تنور منزل او پنهان شد.اهالی بعد از مدتی او را یافته و به سزای عملش می رسانند .قوکله جاری هم از افرادی است که مورد لعن قرار می گیرد. او از مأموران حکومتی بوده که زیر نظر زرین کفش جنایات بیشماری را مر تکب شده است. می گویند وقتی امامزاده در حال پیروزی بوده اند ،او چند تن از افراد خود را عریان می کند یاران حضرت که نمی خواستند شاهد زشتی ها باشند از آنها روی می گردانند و سپاهیان زرین کفش آنان را به شهادت می رسانند.                                                                                                                                           

 مشهداردهال دارای معبر بزرگی بوده است که از نراقی و دلیجان شروع می شده و در حوالی سوچه کن وارد کاشان و از آن جا از طریق جامداری به نام انگلیسی ها به طرف اصفهان می رفته است . ما معتقدیم که در آن فصل (پاییز)بازار مکاره ای در آن مسیر بر پا می شده که محل دادو ستد بزرگی بوده است،در گذشته چند بار قرار بوده که تاریخ مراسم قالیشویان را به هجری قمری تبدیل کنند ولی اهالی با این مسئله مخالفت کردند،چرا که آنها می گفتند این فصل زمان برداشت محصول است و از طریق فروش انها می توانند پولی به دست آورند.    

     بررسی های تاریخی نشان می دهد علت اینکه همه ساله دومین جمعه مهر ماه جلالی مراسم قالیشویان برگزار می شود ریشه در آیینهای مهر پرستی ایرانیان باستان دارد.بها ظهور دین اسلام ، برخی از آیینهای نیک ایرانیان همچون جشن نوروز در میان مسلمانان نیز رواج پیدا کرد و برخی از آیینها در غالب سنتهای اسلامی ظهور کرد. واقعه شهادت حضرت علی بن محمد باقر (ع) که در جمادی الثانی سال 106 قمری اتفاقافتاد همزمان با دومین هفته مهر ماه  سال شمسی بوده که آیین جشن و پایکوپی مهرگان در ایران برپا می شده است و همچنین مردم فین آیین خاصی به نام جشن آبزیزان برگزار می کردند و به نظر می رسد به هنگام شهادت حضرت ،مردم سرگرم برگزاری جشن بوده اند ولی به محض شنیدن خبر شهادت سراسیمه خود را به مشهد اردهال می رسانند و از آن سال به بعد همه ساله در همان تاریخ (دومین جمعه مهر ماه)به احترام شهادت فرزند امام پنجم مراسم قالیشویان را که شباهتی با جشن آبریزان و ایین مهرگان دارند برگزار می کنند.در صبح روز مراسم همزمان با اجتماع فینی ها در صحن صفا شخصیتهای مملکتی و مقامات رسمی استانهای مرکزی و اصفهان و مسئولان فرمانداری و ادارات و ارگانهای شهرستان در جایگاه مخصوص قرار می گیرند و مدیحه سرای اهل بیت و روضه خوانی و مراسم سوگواری آغاز می شود.در خلال برنامه های مدیحه سرایی وسوگواری یکی از مقامات و شخصیتهای تراز اول مملکت سخنرانی میکنند سپس عده ای از معتمدان و کدخدایان روستای خاوه بنابر یک رسم و سنت قدیمی در ایوان جلوی حرم قالی دستباف و مقدس را طی ایین و مراسم خاص به اعضای هیأت اجراییمراسم قایشویی که از ریش سفیدان و اعزه اهل فین هستند تحویل می دهند.اعضای هیأت اجراییلین قالی مقدس را در حالی که بوسیله محافظان مخصوص که بیشتر جوانهای چوب بدست فینی هستند به شدت محافظت می شود .به معتمدان و بزرگان فین تحویل می دهند تا آنها در حالی که چوبدستی های خود را در هواتکان می دهندو حسین حسین می گویند قالی مقدس را به میان مردم فین در صحن صفا بیاورند .سپس براساس یک سنت قدیمی یکی از مرثیه سرایان خوش صدای اهل فین که به سابقه وراثت عهده دار صدور علامت حرکت است –با آهنگی مخصوص  اشعاری در رثای حضرت ابا عبدالله الحسین می خواند و حضار مجلس که اهل فین هستند چوبدستی های خود را به شدت در هوا تکان میدهند وحسین حسین می گویند و با شکوه و جلوه خاصی قالی مقدس را از صحن صفا خارج می کنند و از مسیر رودخانه به سمت نهر شاهزاده حسین حرکت می دهند. مطابق یک آیین و رسم قدیمی شخصی که به صورت ارثی حمل سجاده امامزاده را عهده دار بوده است سوار بر اسب پیشاپیش جمعیت حرکت می کند و مسیر عبور را به مردم حامل قالی نشان می دهد. دهها هزار نفر جمعیت اهل فین در حالی که هر یک چوبدستی خود را در هوا تکان می دهند ، وحسین حسین میگویند ، به سمت نهر شاهزاده حسین حرکت میکنند و قالی مقدس را در کنار نهر می دهند و در حالتی شبیه سماع و در نهایت شیفتگی وعشق چوبدستهای خود را بر آب نهر شاهزاده حسین فرود می آورند و حسین حسین گویان آب نهر را با چوبدستیهای خود بر قالی مقدس می پاشند در این هنگام مراسم قالیشویان مراحل پایانی و اوج خود را می گذرانند پس از آب پاشیدن به قالی دوباره قالی مقدس را به دوش می کشند و از مسیر مخصوص همانطور حسین حسین گویان و با تکان دادن چوبها در هوا به صحن فینیهای امام زاده مراجعت می کنند و با شور و هیجان خاص فالی را در صحن فینیها طواف می دهند و در نهایت در مبان ابزار احساسات شدید نسبت به عترت رسول (ص) و به ویژه سالار شهیدان قالی مقدس را به بزرگان و کد خدایان روستای خاوه تحویل می دهند تا در خزانه بقعه به ودیعت و امانت نگهداری شود تا در سال آینده دوباره همین مراسم با شکوه و عظمت بیشتر بر پا شود قالیشویان اوج اتفاق مراسم ملی با اعتقادات مذهبی است .                                                                                                                                                              

بنای امامزاده

 بنای امامزاده سلطانعلی به اواخر قرن چهارم هجری می رسد یعنی دوره بوئیه و در دوره های مختلف بناهاییساخته می شود تا زمان صفویه که به اوج خود می رسد .بقعه و بارگاه امامزاده سلطان علی ابن امام محمد باقر(ع)بنای بسیار ارزشمندی است که در دوره آل بویه توسط خواجه مجدالدین ابوالقاسم کاشانی (از اهالی منین ) در اواخر قرن پنجم احداث گردید. در سال 535هجری خواجه مجدالدین در همان مکان وفات یافت و در آستانه حضرت به خاک سپرده شد. سید ابوالرضا راوندی یکی از بزرگترین علمای امامیه اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری در دیوان خود قصیده ای به زبان عربی در تجلیل از گنبد و بارگاه امامزاده و خواجه مجدالدین آورده است.وی نقل کرده ،زمانی که خواجه مجدالدین می خواست بنا را بنیان کند،حکام اهل سنت با وی مخالفت کردند. از این رو خواجه،مقادیر هنگفتی پول وهدیه به آنان می دهد تا موافقشان را بگیدد .آثاری از دوران سلخوقی و همچنین دهای چوبی متعلق به قرون 7،8،9 هجری در بنا موجود است . حرم امام زاده متعلق به سال 950 هجری است که توسط شاه طهماسب سوم صفوی وقف شده است . گنبد امام زاده با طرح اسلیمی با کاشی های زرد رنگ آن، این بنا را در تمام بقاع کشور منحصر به فرد کرده است. بنای امام زاده سه صحن بزرگ دارد : یکی صحن صفا که در دوره سلجوقی شکل گرفته است و دیگری صحن فین ها و صحن آخر هم صحن قمی ها .همچنین تمام زیبایی در اواخر قرن پنچم هجری توسط خواجه مجدالدین در آن مکان احداث گردید که فرح های اولیه آن متعلق به هنرمند نامی کشورمان رضا عباسی می باشد.در دوران شاه سلطان حسین صفوی و دوره قاجاریه هم قسمت هایی به بنا اضافه گردید .

 چند روایت از ائمه در مورد آن حضرت
اهمیت زیارت حضرت سلطانعلی ابن امام محمد باقر (ع)
امام صادق (ع) فرمودند: من زار اخی سلطانعلی باردهال کمن زار جدی سید الشهداء بکربلاء: هر کس برادرم سلطانعلی را در مشهد اردهال زیارت کند همانند کسی است که جدم امام حسین (ع) را در کربلا زیارت کرده باشد.
امام رضا (ع) فرمودند به موسی بن خزرج: آیا می شناسی موضعی به نام اردهال ؟ گفت: بله، من در آنجا 2 قطعه ملک دارم سپس امام رضا (ع) به او فرمود: به آن تمسک جو و آنرا حفظ کن و 3 مرتبه فرمودند: نعم الموضع الاردهال یعنی مشهد اردهال موضع خوبی است. 
 امام علی (ع) در خطبه ملاحم فرمودند: در دوره آخر الزمان منطقه مشهد اردهال از امنیت خاصی برخوردار است که مردم به آن پناه می برند.